Jak ratowaliśmy drzewa na Ursynowie
Pewnego dnia dowiadujesz się, że drzewu, które zawsze rosło za twoim oknem, grozi wycinka. Co robić w takiej sytuacji? Czy można je uratować, czy jego los jest już przesądzony? Przeanalizujmy pewną historię, która miała w ostatnich latach miejsce na warszawskim Ursynowie, ale podobne do niej dzieją się co chwilę w całej Polsce.
W listopadzie 2021 r. na jednym z warszawskich osiedli pojawia się ogłoszenie Spółdzielni Mieszkaniowej „Na Skraju” o planowanej przez nią wycince kilku głogów. W ogłoszeniu pada sformułowanie “po usunięciu drzew przeprowadzone zostanie nasadzenie zastępcze wartościowych gatunków drzew”. 
Komunikat zrodził zdziwienie mieszkańców, którzy szybko zaczęli się organizować w celu dowiedzenia się, jaki jest powód wycinki. Informacja dotarła również do Stowarzyszenia Miasto Jest Nasze – postanowiliśmy zainterweniować. Okazało się, że to nie jedyna wycinka, jaką Spółdzielnia planuje przeprowadzić, a zagrożone drzewa znajdują się w rejonie ulic Szolc-Rogozińskiego, Grzegorzewskiej i Kulczyńskiego. Łącznie z ogłoszeń wynika, że do wycięcia zaplanowano co najmniej osiem głogów, pięć wierzb, trzy jabłonie, klon i robinię.
W takich wypadkach często pojawiają się pytania „Dlaczego ta wycinka? Czy da się drzewa jakoś uratować, czy nie jest za późno na reakcję?”. Podstawowym działaniem w takiej sytuacji jest dokładne zlokalizowanie, sfotografowanie i zbadanie wyznaczonych drzew, tak aby można było ocenić, czy wycinka faktycznie jest konieczna. Należy też sprawdzić, na jakiej podstawie podjęto decyzje.
Jak się szybko okazało z korespondencji, w przypadku ursynowskich drzew Spółdzielnia nie zleciła żadnych badań. Jej kierownictwo zaufało ludziom, którzy nie znają się na utrzymywaniu zieleni. Okazało się również, że Spółdzielnia nie wiedziała nawet, ile dokładnie drzew chciała wyciąć! Rozmowy z mieszkańcami potwierdziły, że Spółdzielnia słabo dba o zieleń, a część działań, które przeprowadzają jej pracownicy wręcz szkodzi drzewom. Złożyliśmy pismo do Spółdzielni, z wnioskiem o przeprowadzenie ekspertyzy dendrologicznej oraz realizację nasadzeń zastępczych, w przypadku gdyby ekspertyza potwierdziła konieczność wycinki. Przeprowadzona przez nas wcześniej wizja lokalna wskazała, że większość drzew na terenie spółdzielni jest zaniedbana, ale część przeznaczonych do wycinki drzew wyglądała zdrowo i dawała nadzieję na szansę ich uratowania. Liczyliśmy, że wiążąca dla spółdzielni ekspertyza to potwierdzi.
Urząd Dzielnicy Ursynów poinformował nas wówczas, że żadne wnioski o pozwolenie na wycinkę od spółdzielni jeszcze nie wpłynęły, co oznaczało, że mieliśmy wciąż czas na działanie.
Żeby wywrzeć presję na władze Spółdzielni, wrzuciliśmy pierwsze posty na media społecznościowe. 
Szybko wówczas okazało się, jak ważna jest kontrola i samorządność nawet w przypadku tak małych jednostek jak spółdzielnie mieszkaniowe. Spółdzielnia „Na Skraju” pokazała, że nie zamierza współpracować, jej pracownicy nie chcą podać lokalizacji przyszłych wycinek, a w reakcji na telefony zaczynają odkładać słuchawkę.
Reakcją na to był nasz happening – akcja robienia sobie zdjęcia przed zagrożonymi drzewami z napisem „NIE dla wycinki drzew na Na Skraju” i „Pielęgnujcie, nie wycinajcie”. Kolaż z fotografiami wysłaliśmy do Spółdzielni i zaczęliśmy promować w mediach społecznościowych. Do akcji dołączyli również mieszkańcy, którzy udostępniali zdjęcia z hasztagiem #NieDlaWycinkiNaSkraju. 
Do akcji uruchomiona została petycja, w której sprzeciwiliśmy się wycince drzew bez badań, które potwierdziłyby taką konieczność. Petycję podpisało ponad 300 osób.
Zamówiliśmy ekspertyzę ornitologa – okazało się, że wycinka drzew stanowiłaby dużą stratę również dla lokalnych ptaków, nietoperzy i owadów. Świerki i wierzby mogą służyć za miejsca lęgowe. Jabłonie i głogi za źródło pożywienia ptactwa oraz przestrzeń dla pszczół i trzmieli. Dziuple mogą stanowić potencjalne kryjówki dla nietoperzy, niezastąpionych w walce z komarami i innymi drobnymi owadami.
Złożyliśmy wniosek o uznanie głogów za pomniki przyrody. W międzyczasie do Urzędu Dzielnicy i Urzędu Marszałkowskiego trafiły wnioski o wycinkę. Nasze wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniach zostały rozpatrzone pozytywnie, dzięki czemu mogliśmy na bieżąco przyglądać się sprawie, składać wnioski i odwoływać się od decyzji.
W sprawie wycinki klonu zatrudniona została ekspertka, która stwierdziła, że niestety jest on w zbyt złym stanie, aby dało się go uratować. Urząd Marszałkowski wydał wobec tego pozytywną decyzję o jego wycince. Na szczęście dzięki opinii następnego eksperta udało się jednak uratować brzozę.
W sprawie głogów i wierzb postępowanie prowadził Urząd Dzielnicy Ursynów. Przeprowadzona w obecności przedstawicieli MJN, Spółdzielni i Urzędu ekspertyza dendrologiczna głogów zakończyła się sukcesem protestujących. Głogi okazały się zdrowe i Urząd odmówił możliwości ich wycięcia. Niestety wierzb nie udało się uratować, ale decyzją Urzędu nakazano nasadzenie nowych drzew w miejsce wyciętych.
Jak widać, decyzje urzędów potwierdziły, że działania Spółdzielni były w dużej mierze nieprawidłowe i nieuzasadnione, a wspólna opór przyniósł wymierny efekt.
Wnioski – jak ratować drzewa?
- Pierwszy krok to szybka reakcja i ocena sytuacji. Informacje uzyskane od urzędu dzielnicy, władz spółdzielni i ekspertów pozwalają uzyskać pełny obraz sytuacji.
- Krok drugi to presja. Pisma i petycje to skuteczne narzędzie do walki z pochopnymi decyzjami spółdzielni czy innych organów. Osoby decyzyjne muszą wiedzieć, że wobec wycinki istnnieje sprzeciw.
- Krokiem trzecim jest zbudowanie zainteresowania mediów. Bez nagłośnienia sprawy w mediach społecznościowych i tradycyjnych wycinka na Ursynowie zostałaby przeprowadzona w całości.
- Krok czwarty to obywatelska kontrola. Trzeba znać swoje prawa i korzystać z nich. Stowarzyszenie Miasto Jest Nasze wzięło udział w postępowaniu, mogło zgłaszać wnioski i odwoływania. Całej sprawie zapewniono obywatelską kontrolę. W Polsce istnieją tysiące organizacji, które mogą w podobny sposób brać udział w postępowaniach.
Czy o każde drzewo warto walczyć? Tak! Drzewa przynoszą wymierne korzyści dla miasta i mieszkańców. Produkują tlen, obniżają odczuwalną temperaturę, poprawiają samopoczucie, pochłaniają dwutlenek węgla, pyły i inne zanieczyszczenia. Wartość każdego drzewa można nawet przeliczyć na złotówki. Na Pradze Północ średnią wartość przydrożnego drzewa oceniono na ponad 8 tys. zł. Najcenniejsze jak na przykład dąb szypułkowy rosnący przy al. “Solidarności” są warte nawet 60 tys. zł. Wartość 12 tys. Praskich drzew przyulicznych wyceniono na 104 mln zł.
Mamy nadzieję, że powyższy przypadek zainspiruje kolejne osoby do ratowania kolejnych drzew przed niepotrzebną wycinką i nieprzemyślanymi działaniami decydentów. Tym razem się udało, oby jak najczęściej.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, jak skutecznie chronić drzewa, przeczytaj nasz poradnik, jak zmienić drzewo w pomnik przyrody:
https://miastojestnasze.org/postaw-sobie-pomnik-przyrody
Źródła informacji:
Artykuły Prasowe:
Petycja:
https://www.naszademokracja.pl/petitions/nie-dla-wycinki-drzew-w-spoldzielni-mieszkaniowej-na-skraju
Inne:
https://www.facebook.com/groups/mieszkancynaskraju/permalink/892439784649073/