Co wycofanie samochodów z centrum daje mieszkańcom i miastu?
1o lat temu sprawdził to burmistrz stolicy Słowenii – Lublany.
Czy wiesz, że co jeden na 22 Słoweńców jest pszczelarzem? I że Słowenia jest jednym z najbardziej przyjaznych środowisku krajów w Europie, a wyprzedzają ją tylko Finlandia, Islandia, Szwecja i Dania? A stolica Słowenii? Lublana? Wiesz, że ma tylko ok. 290 tysięcy mieszkańców? To mniej więcej tyle co Śródmieście i Praga-Południe razem. Ma jeszcze zamek, który wygląda jak z bajki, w sumie Warszawa też ma swój zamek… Ale jest coś, co Lublana ma, a Warszawa nie. Centrum zamknięte dla ruchu samochodowego.
Panorama Lublany.
Centrum stolicy wolne od samochodów
Od ponad 10 lat centrum Lublany stanowi strefę przyjazną dla pieszych, bez samochodów. To jedno z niewielu miast w Europie, gdzie infrastruktura miejska w centrum skupia się na pieszych. Są europejskie miasta, gdzie pewne części centralnych lub turystycznych stref są niedostępne dla aut, ale to w Lublanie władze miasta podeszły do tematu kompleksowo.
Bulwary nad rzeką Ljubljanicą.
Jakie są zasady poruszania się po centrum Lublany? Matki z małymi dziećmi, osoby niepełnosprawne oraz seniorzy mogą korzystać z darmowych przewozów elektrycznymi taksówkami. Serwis dostępny jest również dla turystów a nazywa się Kavalir, co znaczy „łagodny pomocnik”.
Dopuszczony jest ruch rowerowy na całym obszarze wyłączonym dla samochodów. Od 2011 roku funkcjonuje sieć rowerów miejskich, które są wypożyczane 900 tysięcy razy rocznie. Koszt? 1 euro tygodniowo! Ale nie zapomniano też o kierowcach. Na obrzeżach strefy wolnej od samochodów znajdują się podziemne parkingi.
Elektryczna taksówka.
Co wycofanie samochodów z centrum dało mieszkańcom i miastu?
Spójrzmy na kilka liczb.
10 hektarów – powierzchnia wyłączona dla ruchu samochodowego
620% – wzrost powierzchni wyłączonej z ruchu samochodowego od 2007 roku
70% – o tyle spadł poziom emisji sadzy atmosferycznej na bulwarach nad rzeką Lublanicą
Rzeka miejscem aktywności mieszkańców Lublany.
6 decybeli – o tyle spadł poziom hałasu na obszarach wyłączanych dla ruchu samochodowego (czyli jest prawie dwa razy ciszej)
18% – o tyle spadła liczba przejazdów zmotoryzowanych w mieście (z poziomu 60% do 42% w ciągu 10 lat i dąży do osiągnięcia celu 33%)
35% – aktualny udział przemieszczania się pieszo (wzrost z o 16% w ciągu 10 lat)
95% – tyle ludzi popiera zmiany w kierunku tworzenia miasta przyjaznego pieszym!
2007 – rok, w którym powstała Wizja dla Lublany 2025 – wytyczne do realizacji projektu zakładającego przekształcenie zatłoczonego samochodami miasta w zrównoważone i przyjazne ludziom
Rowery elektryczne dostawców.
Odważny burmistrz
Inicjatorem powstania wizji był nowy burmistrz miasta, Zoran Janković. Już w pierwszym roku urzędowania zaczął podejmować inicjatywy zmierzające do poprawy bezpieczeństwa na drogach, poprawy jakości powietrza oraz poprawienia atrakcyjności przestrzeni publicznej.
Czynny od poniedziałku do soboty bazar w Lublanie.
Sama Wizja dla Lublany 2025 zakładała transformację w Lublany w miasto, które „pielęgnuje historię, zapewnia jakość życia, bezpieczeństwo i tolerancję dla jego mieszkańców, które szanuje środowisko naturalne i rozwija się w harmonii z otaczającym je krajobrazem”. Osiągnięcie tych celów miało zająć 20 lat, a głównym postulatem było odwrócenie trendów w sposobie poruszania się po mieście, w taki sposób, żeby zamiast korzystać z samochodów, ludzie zaczęli chodzić pieszo lub przesiedli się na rowery, i właśnie ten postulat stał się początkiem zamykania centrum dla samochodów.
Mieszkańcy murem za zmianami
Wizja dla Lublany okazała się sukcesem. Zmiany mają prawie 100% poparcie mieszkańców. Lublana rozkwitła. Wbrew obawom małe biznesy przy ulicach zamkniętych dla samochodów wcale nie upadły. Cały proces był na bieżąco konsultowany z mieszkańcami i byli oni na bieżąco informowani o kolejnych projektach w ramach Wizji, a w nowo zamkniętych obszarach organizowano wydarzenia mające uatrakcyjnić korzystanie z nowego charakteru miejskich przestrzeni.
Rower towarowy mieszkańca miasta.
Zmiany w Lublanie spotkały się również z uznaniem na arenie międzynarodowej. W 2012 roku Lublanie przypadła „Europejska Nagroda dla Miejskich Przestrzeni Publicznych” za reorganizację i brzegów rzeki i mostów, a w 2016 roku dostała tytuł Europejskiej Stolicy Zieleni.
Może warto zaczerpnąć inspiracje od Słoweńców, warto postawić na zrównoważony rozwój i przeorganizować miasto tak, żeby jednocześnie pochylić się nad zdrowiem, komfortem oraz bezpieczeństwem mieszkańców miasta, zwłaszcza tych, którzy narażeni są na hałas i zanieczyszczenia.
Strefa tempo 30.