Przyłączamy się do protestu wielu środowisk i osób, dla których dalszy los obiektów Muzeum Ziemi prowadzonego przez Polską Akademię Nauk, położonych przy warszawskiej Alei Na Skarpie, nie jest obojętny!

Prosimy Was o podpisanie petycji i jej jak najszersze udostępnianie [LINK]! Upubliczniona niedawno decyzja o likwidacji tej placówki i przeniesienia jej zbiorów do Krakowa, a w szczególności o przeznaczeniu na sprzedaż tzw. Willi Pniewskiego, budynku wyjątkowego na mapie Warszawy, budzi nasz głęboki sprzeciw i oburzenie.

 

Zwracamy uwagę na to, że budynek został odkupiony przez Państwo od spadkobierców na cele publiczne, w szczególności edukacyjno-naukowe. W związku z tym sprzedaż willi na cele prywatne byłby niezgodny z intencją jej poprzednich właścicieli (a być może i z prawem). Nawet wtedy, gdy był prywatną własnością, w budynku realizowane były funkcje publiczne (loża masońska, muzeum zoologiczne, pracownia architektoniczna). Pełnił on ważną rolę w trakcie Powstania Warszawskiego. 

Trudna sytuacja materialna PAN, którą podaje się jako przyczynę likwidacji muzeum, nie usprawiedliwia ewidentnej szkody, jaką dla materialnego i duchowego dziedzictwa Warszawy ponieślibyśmy jako mieszkańcy Warszawy, ale również poniosłaby ją cała polska kultura i społeczeństwo.

 

Dlaczego ten budynek jest tak ważny dla Warszawy, jej mieszkanek i mieszkańców? 

Historycznym początkiem obecnego zespołu budynków Muzeum Ziemi był tzw. Park na Górze, zaprojektowany dla księcia Kazimierza Poniatowskiego po południowej stronie wąwozu rzeki Żurawki (obecnie ul. Książęca) przez znanego wybitnego warszawskiego architekta epoki klasycyzmu Szymona Bogumiła Zuga na przełomie lat 70-tych i 80-tych XVIII w. W ramach założenia ogrodowego powstały wg projektu Zuga m.in. tzw. Biały Pałacyk na Frascati oraz pawilon/pałac letni, będący siedzibą loży masońskiej, a następnie muzeum ornitologicznego Branickich (później Willa Pniewskiego). Oba budynki przeszły burzliwą historię, a po II wojnie św. stały się siedzibą Muzeum Ziemi.

Szczególne znaczenie dla materialnego dziedzictwa kulturowego Warszawy ma przede wszystkim Willa Pniewskiego, kupiona i znacząco przebudowana przez jednego z najwybitniejszych polskich architektów w latach 1934−1935 ; pełniąca funkcję zarówno rezydencji mieszkalnej, jak również autorskiej pracowni architektonicznej jej właściciela. 

Niezwykła jak na polskie warunki, usytuowana na Skarpie Warszawskie tuż przy ul. Książęcej, zwana była często zamkiem „księcia architektury”, jak nazywali profesora jego studenci z Politechniki Warszawskiej. Budynek stał się symbolem kariery architekta – mistrza kamienia. Niezwykłe są również wnętrza willi – jak np. pracownia Pniewskiego z wpuszczonymi w sufit kolorowymi misami huculskimi (pierwowzór sufitu Sali Moniuszki w Tatrze Wielkim – Operze Narodowej).

W 1944 r., w czasie Powstania Warszawskiego w rejonie Sejmu i Powiśla prowadzone były zacięte walki, a willa Pniewskiego przechodziła z rąk do rąk. Willa została też wtedy silnie uszkodzona. 

Na marmurowej klatce schodowej zachowane są do dzisiaj zakrzepnięte ślady krwi bezimiennego powstańca. 

Pniewski wrócił do swojej posiadłości dopiero po 1945 roku. Odbudowana po wojennych zniszczeniach służyła mu aż do śmierci w 1965 r. W jej wnętrzu powstały m.in. projekty odbudowy Sejmu oraz Teatru Wielkiego.  W 1965 r. willa została wpisana do rejestru zabytków.

Po wykupie willi od spadkobierców przez Urząd Rady Ministrów  w 1966 r.,  budynek został przejęty przez Muzeum Ziemi, a następnie odrestaurowany i dostosowany do muzealnych potrzeb, przez ucznia i współpracownika Pniewskiego, architekta Władysława Jotkiewicza. Od tego czasu, właściwie w niezmienionej formie, mieści się w nim ekspozycja muzealna.  W ostatnim czasie podstawowy program wzbogacony został o wykłady i spotkania poświęcone architektom i urbanistom Warszawy XX wieku. Pierwsze spotkanie poświęcone było oczywiście postaci Bohdana Pniewskiego. 

 

Zapowiadana likwidacja Muzeum Ziemi i komercyjna sprzedaż zabytkowej Willi Pniewskiego to najgorszy z możliwych scenariuszy jaki może spotkać ten unikalny obiekt o niezwykłej historii. NIE POZWÓLMY NA TO. Pierwszym krokiem jest podpisanie petycji!

Zdjęcie z grafiki: Willa Bohdana Pniewskiego 1937-1938 , Zdjęcie z publikacji „Architektura i Budownictwo”, nr 3-1938.  (wg https://fotopolska.eu/)