Mapa warszawskich pustostanów powstała z inicjatywy Przemysława Ostaszewskiego, Damiana Gregiera i Kamila Kubika. Informacje na temat lokalizacji pustostanów, rozumianych jako “budynki, które nie są zamieszkane, ani w żaden sposób wykorzystywane”, autorzy uzyskali w drodze udzielenia informacji publicznej. 

Liczba niszczejących, pustych budynków na terenie Warszawy świadczy o latach zaniedbania ze strony miasta. Wiele z pozostawionych w ten sposób lokali jest już w bardzo złym stanie technicznym i nie nadaje się do remontu. Istnieje jednak duży zasób lokali, które w dalszym ciągu mogą i powinny zostać przekazane do remontu. Według raportu NIK, pod koniec 2022 roku spośród 9,6 tys. miejskich lokali mieszkalnych będących pustostanami, jedynie 2,8 tys. nadawało się do zasiedlenia. Poprawa stanu technicznego pozostałych mieszkań jest kluczowa dla zaspokajania potrzeb mieszkaniowych.

Tymczasem istnieje ryzyko, że cele wyznaczone na lata 2021-2025 w Wieloletnim Programie Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem m.st. Warszawa nie zostaną osiągnięte. Jak podaje NIK, po dwóch latach funkcjonowania programu, poziom osiągnięcia zakładanych wskaźników dotyczących gospodarowania pustostanami był niższy, niż wyznaczony cel. Świadczy o tym m.in. stan realizacji wskaźników dotyczących napraw i remontów: „Na koniec 2022 r. w zakresie wskaźnika dotyczącego liczby napraw elementów konstrukcyjnych osiągnięto 28% wartości prognozowanej po upływie dwóch lat funkcjonowania programu, w zakresie wskaźnika dotyczącego liczby lokali w budynkach z przeprowadzonym remontem kapitalnym na poziomie – 53%, a w zakresie wskaźnika dotyczącego liczby wyremontowanych pustych lokali mieszkalnych – 86%.”^[1]https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-pustostany-stolica.html

Brak skuteczności władz miasta w tym zakresie jest nie do przyjęcia. Żaden z obecnie niszczejących lokali nie powinien pozostawać pusty, zwłaszcza w dobie kryzysu mieszkaniowego.

Ponadto wiele z warszawskich pustostanów to obiekty zabytkowe z ciekawą historią. Jednym z takich budynków jest kamienica Wolanowskiego przy ul. Próżnej 14, która wraz z budynkami nr 7, 9 i 12 była częścią getta warszawskiego. Wszystkie cztery budynki w 1987 roku trafiły do rejestru zabytków. Kamienica nr 14 jako jedyna pozostaje wyłączona z użytku. Większość ozdobnych elementów kamienicy, takich jak kute żelazne balustrady, czy schody wykonane z białego marmuru została rozkradziona lub zdemolowana w wyniku wieloletniego zaniedbania ^[2]Stopa, Magdalena. Brykczyński, Jan. Ostańce. Kamienice warszawskie i ich mieszkańcy. Tom 2. Dom Spotkań z Historią. Warszawa 2011. s. 124-133. W latach 2008-2014 w oknach kamienicy przy Próżnej 14 znajdowały się fotograficzne portrety jej przedwojennych żydowskich mieszkańców^[3]https://www.whitemad.pl/kamienica-wolanowskiego-ruina-z-historia-w-sercu-warszawy. W 2018 roku kamienica miała szansę uzyskać drugie życie jako siedziba Teatru Żydowskiego^[4]https://www.teatr-zydowski.art.pl/wydarzenia/teatr-zydowski-wraca-w-okolice-placu-grzybowskiego. Pod budowę nowej siedziby miasto ostatecznie wskazało jednak inne miejsce, czego przyczyną miała być ”skomplikowana sytuacja własnościowa” kamienicy przy ul. Próżnej.^[5]https://tvn24.pl/tvnwarszawa/najnowsze/warszawa-teatr-zydowski-nie-przeniesie-sie-na-prozna-st3481239

Niszczejącymi zabytkami w posiadaniu miasta są również kamienice przy ul. Chmielnej 102 i 128. Zabytkowa kamienica Borucha Zyberta przy Chmielnej 102 została wybudowana w latach 1901-02 jako dom trzypiętrowy. Jej dekoracyjna fasada oraz balkony o kutych balustradach zostały zniszczone w latach 60. Kamienica została wtedy gładko otynkowana. Dawne zdobienia zostały jednak zachowane w przejeździe bramnym budynku. Na klatkę schodową prowadzą neobarokowe drzwi. Na stropie klatki zachowało się malowidło olejne w sztukatorskiej ramie. ^[6] Zieliński, Jarosław. Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2. s. 71 ^[7]https://www.whitemad.pl/chmielna-102-relikt-dawnej-warszawy-w-cieniu-varso-tower/

Przy Chmielnej 128 znajduje się zabytkowa kamienica Szmula i Ruchli Gartsztajnów wybudowana pomiędzy 1896 a 1900 rokiem jako dom trzypiętrowy z czteropiętrowymi oficynami. Część oficyn została zniszczona i rozebrana. Podobnie, jak w przypadku budynku nr 102, dekoracyjna fasada kamienicy została skuta w latach 60. Zachowała się jej kuta żelazna brama^[8]Zieliński, Jarosław. Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2.. Wraz z budynkami nr 126 i 130 służyła jako reduta podczas powstania warszawskiego, ze względu na jej położenie w pobliżu Centralnego Dworca Pocztowego. Na podwórzu kamienicy nr 126 zostali pogrzebani powstańcy, którzy zginęli podczas walk o Centralny Dworzec Pocztowy. ^[9]https://www.whitemad.pl/trzy-kamienice-z-ul-chmielnej-skrawek-warszawy-z-przelomu-xix-i-xx-w/

Więcej opisów podobnych obiektów znajdziecie na stronie pustostany.miastojestnasze.org! Chcielibyśmy, aby każdy z pustostanów był opatrzony podobnym opisem, tak aby pamięć o ich historii mogła żyć dalej. Budynków tych na naszej mapie jest jednak ponad 200 i dokładne opisywanie każdego z nich może być zadaniem ponad nasze możliwości. Z tego powodu chcielibyśmy włączyć jak największą ilość osób w tworzenie mapy razem z nami! Pomóc można na kilka sposobów:

1. Skomentuj. Jeśli posiadasz jakąś informację o pustostanie opisanym na stronie, to daj nam znać!
2. Sfotografuj. Chcielibyśmy, żeby każdy pustostan na naszej mapie można było zobaczyć. Jeśli więc dysponujesz zdjęciem, prześlij je nam. Opublikujemy je na stronie.
3. Zapytaj. Na stronie przygotowaliśmy funkcję „Zapytaj o pustostan”. Możecie wykorzystać gotowy wzór maila, aby zapytać dzielnicowy zarząd / wydział gospodarowania nieruchomościami lub prezydenta Warszawy o to, jakie mają plany związane z danym pustostanem. Ich odpowiedzią możesz podzielić się z nami.
4. Udostępnij. Prześlij stronę osobie, która interesuje się historią Warszawy, zabytkami lub po prostu komuś, kogo nasza akcja może zainteresować.

—-

Tekst: Weronika Kozłowska

Zdjęcia: Kamil Kubik